soL (HABER MERKEZİ) Başbakan Tayyip Erdoğan ve Başbakanlık Dış Politika Baş Danışmanı Ahmet Davutoğlu, Türkiye'nin Ortadoğu'daki sorunların çözümünde önemli bir yeri olduğunu söyleyedursunlar, Gazze saldırısının ardından gelişen süreçte Türkiye'nin adı bile geçmiyor.
Obama inisiyatifi Suudi Arabistan'a veriyor
ABD Devlet Başkanı Barack Obama'nın Ortadoğu ajandasında iki önemli sorun çözülmeyi bekliyor. Bunlardan birincisi Davutoğlu'nun "ateşkes bizim eserimiz" dediği Filistin sorunu, bir diğeri ise ABD ile İran arasındaki henüz netleşmeyen uzlaşma çabaları. Türkiye her iki inisiyatifte de yer almadığı gibi, daha önce arabuluculuk rolünü üstlendiği Suriye-İsrail görüşmelerinde de herhangi bir pozisyona sahip değil.
Geçen hafta boyunca ABD'nin Ortadoğu özel temsilcisi George Mitchell'in bölgeye yönelik mekik diplomasisi hız kazandı. ABD makamları İsrail, Filistin, Ürdün ve Suudi Arabistan ile görüşürken, Türkiye bu konuda hiçbir konuğu ağırlayamadı. Bu durum Türkiye'nin hükümetin iddia ettiği gibi Ortadoğu'da sahip olduğu "liderlik" pozisyonu hakkında soru işaretleri yaratıyor.
George Mitchell'in Suudi Arabistan ziyareti, daha önce CIA tarafından yayınlanan "Ortadoğu'da liderliğin Mısır'dan Suudi Arabistan'a kaydığı"na yönelik iddiayı da içeren raporuyla birleşiyor. George Mitchell'in, Suudi Arabistan ziyaretinde Dışişleri Bakanı Prens Saud El Faysal ile görüşmesinde, ABD'nin "iki devletli çözüm" önerisine Suudi Arabistan liderliğindeki "Arap inisiyatifi"nin katkı sunması karara bağlanmış gibi görünüyor.
Mitchell'in bölgeye yönelik turu, eğer Türkiye aktif olarak devreye girmezse, Tunus, Fas ve Cezayir ile son bulacak.
Suriye yarım kalan hikaye...
Türkiye'nin Suriye-İsrail arasındaki barış görüşmelerine arabuluculuk etmesi Ortadoğu'daki en somut dış politika adımıydı, ancak Gazze'ye yönelik kanlı İsrail saldırısının ardından Şam yönetimi barış görüşmelerini rafa kaldırdı. Mitchell'in ziyaretleri sırasında gündeme getirdiği, İsrail-Suriye barışının ana gündemini Golan Tepeleri'ndeki İsrail işgalinin çekilmesi ancak İsrail bu konuyu müzakere etmeye dahi yanaşmıyor. Mitchell ise Filistin konusundaki yeni yol haritasının İsrail-Suriye görüşmeleriyle paralel gitmesini istiyor ancak Türkiye'nin bu girişimlerde de adı yok.
Obama ziyareti durumu kurtaramıyor
Türkiye'ye ilk ziyaretini yapan ABD Devlet Başkanı Barack Obama Türkiye'nin Ortadoğu'da model ülke olduğuna yönelik iddiaları tekrarladı ancak aynı cümle daha önce "Türkiye'yi sadece asker deposu olarak gördüğü" iddia edilen Bush yönetimi tarafından da dille getirilmişti. Dahası Türkiye'nin örnek ülke olduğunu sıkça ifade eden ülke İsrail olmuştu. Bu söylemin ardından, İsrail, Türkiye'den Lübnan'da görev yapacak olan uluslararası güce katkı sunmasını istemişti. Obama'nın Türkiye'yi ziyareti sırasında TBMM Genel Kurulu'nda yaptığı "Ortadoğu'da inisiyatif alın" çağrısı da Türkiye'nin pozisyonunu doğrular nitelikte. Obama'nın Türkiye'nin "girişim başlatması"nı isterken daha önce Suriye-İsrail görüşmelerinde yapılan arabuluculuğa atıfla Türkiye'nin İsrail-Filistin sorununda devreye girmesini istemesi, "daha önce devrede değil miydi?" sorusunu da akıllara getiriyor.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ve Obama'nın arka arkaya gelen ziyaretlerin ana gündeminin Afganistan olduğu birçok uzmanın ortak kanısı. Türkiye'den daha fazla asker göndermesini bekleyen Vaşington yönetimi aynı zamanda Irak'tan Afganistan işgaline sevk edilecek birliklerin Türkiye üzerinden sevkini görüşüyor. Haaretz gazetesi ABD'nin Türkiye'ye yönelik ilgisini Irak'ın boşaltılmasının ardından bölgenin Türkiye'ye emanet edecek olmasına yorarken aynı iddia El Hayat gibi saygın kaynaklar tarafından da doğrulandı. "Obama'yı 'one minute' mi getiriyor?" başlıklı yazısında Murat Yetkin ABD kaynaklarına dayanarak, iddianın gerçek olmadığını aktarıyordu. Yetkin'e göre neticede "Türkiye'yi bilen bir ekip bulunuyor" ve Obama'nın ziyaretinin ana gündeminin Afganistan ile Irak olduğu tekrarlanıyordu.
İki soğuk duş: Filistin ve İran
Türkiye'nin arabuluculuk sicilinde iki büyük darbe bulunuyor. Bunlardan birincisi Davutoğlu'nun "Hamas'ı ateşkese ikna ettik" açıklamalarının ateşkes masasındaki İsrail, Hamas ve arabulucu Mısır tarafından aynı gün içinde yalanlanması oldu. Bir diğeri ise Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün son İran ziyaretinde, Tahran yönetiminin ABD ile arasını bulmak isteyen Türkiye'ye verilen "arabuluculuğunuza ihtiyaç yok" cevabıydı.