Jonathan Jones, Sanat Eleştirmeni, 10 Aralık 2014, Çarşamba – The Guardian
Peter Lik’in Arizona kanyonunda çektiği içi boş, klişe ve tatsız siyah-beyaz fotoğraf sanat değildir ve fotoğrafın hiç bir zaman sanat olamayacağının kanıtıdır.
Fotoğraf sanat değildir. Bir teknolojidir. Bu apaçık gerçeği görmezden gelme mazeretimiz yok; hele ki bu aldatıcı yüksek çözünürlüklü fotoğraflar ve efektlerin milyonlar tarafından edinilebildiği bu digital çağda. iPad’imle muhteşem panoromik görüntüler alabilirim. Bu beni bir sanatçı yapar mı? Hayır, bu sadece benim tabletimi fiyakalı yapar.
Manzara fotoğrafçısı Peter Lik’in “Phantom” (Hayalet) adlı fotoğrafının gelmiş geçmiş en pahalı fotoğraf olarak satıldığı (6,5 milyon dolar) (1) haberi ters algılanacak. Paranın konuştuğu dünyamızda, “sanat fotoğrafı” adına aptallar tarafından ödenmiş bu absürt, şişirilmiş fiyat, fotoğrafın bir sanat olarak selamlanmasına neden olacak.
Ama “Phantom”a yakın bir bakış tam da bunun tersini ortaya çıkaracaktır. Bu rekor kıran fotoğraf kendini sanatçı sanan fotoğrafçılar için bir şeylerin ters gittiğini simgeliyor. Türetilmiş, içinde romantizim duygusallığı olan ve sonuçta kötü bir tat. Fiyakalı bir otel odasında bulabileceğiniz çerçevelenmiş havalı bir poster görünümü.
“Phantom” Arizona, Antelop Kanyonu’nda çekilmiş siyah-beyaz bir fotoğraf. Siyah-beyaz olması bize bir durak verdirmeli bir kere. Günümüzde, bu miyadını doldurmuş stilin bilinçli kullanımı sadece nostaljik ve etkileme amaçlı olabilir; bir “sanatsal” etki. Herkes fotoğraf işleme yazılımlarında bu seçeneğe sahip. Mesela benim bu yazki Parthenon fotoğraflarım monokrom/tekrenk olarak müthiş görünüyor.
Lik’in fotoğrafı tabiki usta işi ama kameranızı doğanın ihtişamına yönelttiğinizde güzellik ucuzdur. Kanyonun kromatik ayrıntıları yeterince heykelimsi ve günışığı aksının derinliklere işlemesi “Hayalet” başlığına yakışıyor. Ama , gerçekte, ışığın aşağıya doğru akışı basitçene Antelope kanyonunun bir veçhesi zaten. Internete bakın bu özelliği gösteren oldukça fazla sayıda fotoğraf bulacaksınız. Hepsi de “Phantom/Hayalet” kadar çarpıcı. Fotoğrafçı orada var olana hiç bir değer katmamıştır. Google benzer büyüleyici doğa harikalarını gösteren fotoğraflarla dolu.
Bazıları pitoresk’i (resimsel) yüksek sanat sanarak kendi paralarıyla aptal oluyorlar.
Herhangi bir sanatsal talebi olmayan bir renkli fotoğraf doğanın değerli bir kaydı olabilir. Oysa “sanat” hedefleyenin bundan daha fazlasını talep etmesi gerekir. Yoksa bu gösterişli ustalık yanlışlık krallığına götürür. Bu fotoğrafın sanatsal uzantısı yüzyıl önce üretilmiş resimlerden türetilmiş. Aynı Victorian dönemindeki ilk “fotoğraf sanatçıları” gibi, Lik klasik gorunmek için klasikçilere öykünmüş.
Phantom/Hayalet 18. Yüzyılda Edmund Burke tarafından tanımlanmış ve sonrasında 19. yüzyıl ressamları tarafından savurgan seviyelere gotürülmüş doğa karşısındaki manevi huzur duygusunu “yüce” (sublime) amaçlar. Frederic Edwin Church ve Albert Bierstadt gibi Amerikan ressamlar ihtişamlı ve hayret uyandırıcı Amerikan manzaralarını ifade etmek için coşkulu romantic tarzları kullandılar. Sonra, Georgia O’Keeffe batının ikonografisine surreal belirsizliği ekledi. Film yapımcıları, John Ford özellikle, batıyı perdeye yansıtırken Amerikan manzara ressamlarından çok etkilendiler.
Eğer tarihteki en değerli “sanat fotoğrafı” buysa, Tanrı “fotoğraf sanatı”na yardım etsin. Bu içi boş ve abartılmış yaratı hepimizi cezbeden bir algı yanılması ortaya çıkarır, iyi bir kamera ile iyi bir gün geçirirken – fotoğraf çeken bir fantazi ile sanat işi yapmak aynı şeydir.
(1) Önceki rekor Andreas Gursky, Rhein II (4.3 milyon dolar)
