Leo Dede’nin hayvanlar alemi

Neslihan Şen

Blog: Dünyayı Verelim Çocuklara

Yaşı sebebiyle yakıştırdığımızı düşünmeyin. Henüz 50’li yaşlarında, çok genç bir dede Leo Lionni. Fakat bildiğiniz dede. 60’lı yılların başında, iki küçük torunu ile birlikte trenle seyahatinde, onları oyalamaya çalışırken ortaya çıkardığı harika öykü, Küçük Mavi ile Küçük Sarı, ilk çocuk kitabı olarak minik okurlarıyla buluşuyor. Sonrası ise müthiş bir derya. Bu deryadan şimdilik sadece bir kara balık, bir grup fare ile küçük bir parçacık dilimize çevrildi.

Leo Lionni Hollanda doğumlu bir İtalyan. Çocukluğu Amsterdam’da geçiyor. Daha sonra ABD ve İtalya’da yaşıyor. Neredeyse bir asırlık hayatında çok şey yaşıyor, görüyor, çok şeye tanık oluyor. Gençlik arkadaşı ve daha sonra evlendiği Nora’nın babası İtalyan Komünist Partisi kurucularından. Faşistler tarafından tutuklanan kayınpederinin başına gelenlerin siyasete bakışını çok önemli ölçüde etkilediğini söylüyor.

Lionni’nin çocuk kitapları “dedelik dönemi” eseri. Kitaplarındaki kahramanlar hayvanlar, çoğunlukla da küçük hayvanlar. Çocukken yaşadığı yerde iki küçük göl varmış ve buralarda vakit geçirmeyi çok severmiş. Doğa ve küçük hayvan sevgisini bu göle bağlıyor Leo. Kendisinin de birçok hayvanı varmış. Hatta bir tırtılı olduğunu bile söylüyor. Bir gün tırtılının olduğu dolabın kapağını açınca kelebek olarak dışarı çıktığını görmüş ve bu onu çok heyecanlandırmış. Tırtıl hikayesinin ne kadar gerçek olduğunu, Leo’nun yüzünden anlamak mümkün değil. Fakat bu harika hikayelerin altında küçük hayvan ve doğa sevgisi yattığını söylemek yanlış olmaz sanki... Hele de dolapların içinden kelebek olarak çıkan minik tırtıllarla yaşayan bir çocuk için...

Leo Lionni’nin okul öncesi ve ilk okuma kitaplığı için birbirinden renkli kırktan fazla resimli çocuk kitabı var. Birçok kitabı farklı ödüllere layık görülen Leo dede, 89 yaşında İtalya’da hayata veda ediyor.

İlk kitabı, henüz Türkçe’de olmayan, Küçük Mavi ile Küçük Sarı (Little blue and little yellow) basit renk ve çizgilerle anlatılmış bir arkadaşlık hikayesi. Küçük Mavi, mavi bir nokta. Küçük Sarı ise sarı bir nokta. Bu iki küçük renkli noktanın arkadaşlığı ise yeşil bir nokta. Yeşil nokta, mavi ve sarıdan öyle farklı ki ne Mavi anne babaları ne de Sarı anne babaları minikleri tanıyamıyor.

Küçük Mavi ile Küçük Sarı ve dilimize çevrilmiş olan Yüzyüz için yazarın otobiyografik eserleri olduğu söyleniyor.

SEN ŞARKILARI ÖLÇEBİLİR MİSİN TIRTIL?
Milim milim (Inch by inch) Lionni’nin ilk öykülerinden birisi. Kuyruğunuzun, boynunuzun, gaganızın, bacağınızın ölçüsü mü alınacak? Bakmayın bu kadar küçük olduğuna. Bir karış (karış dediysek, tırtıl karışı) boyuyla çok işe yarıyor bu tırtıl. Fakat esas sınavı onu kahvaltısı için gözüne kestiren bülbüle karşı verecek. Bülbül diyor ki, haydi bakalım, madem herşeyi ölçebiliyorsun, ölç bakalım sesimi! Bülbül şakısın, minik tırtıl düşünsün. Minik tırtıl kendisinden çok daha güçlü bülbülü alt edebilecek mi? Klasik bir hikayeye benziyor değil mi? Lionni’nin kendine özgü çizgileriyle, yine minik hayvan kahramanlarla dolu bu güzel hikaye henüz Türkçe’ye çevrilmedi. Çevrilene kadar, siz de düşünün bakalım, şarkıları ölçebilir misiniz?

'BEN KENDİMİM!'
Pezzettino, bir küçük parçacık. İtalyanca olan bu kelimenin dilimizdeki karşılığı “parçacık”. Pezzettino o kadar küçük bir parçacık ki, kendisinin de parçaları olduğunu aklına bile getirmiyor. Olsa olsa başka birinin parçası olduğunu düşünüp, kimin parçası olduğunu bulmaya koyuluyor. Herkesin farklı özellikleri var. Herkes büyük ve görünürde birçok parçası var. Herkes çok renkli… Oysa bizim küçük parçacık, tek renkli ve küçücük, sanki tek bir parça ve işe yaramaz. Pezzettino, ne büyüklükte olursa olsun her parçacığın kendi özgünlüğünü ve kendi parçalarını arayışı... Leo Lionni’ye yakıştırılan sade çizgiler, akıcı bir öyküyle ahenk içinde.

ŞU MASKELİ BALO
Leo Lionni bir çocuğun sorduğu en sevdiğiniz hayvan hangisi sorusuna, fareler yanıtını veriyor. Yeşil Kuyruklu Fare, adı üstünde fareli bir kitap. Son derece gerçek renklerde fakat bir o kadar sevimli fareler. Ah şu şehirliler ve onların süslü baloları yok mu! Kendi halinde mutlu mesut yaşayan farecikler, şehirli fareden duydukları maskeli baloya özeniyorlar ve başlasın şenlik! Tabii, olaylar şehirlinin anlattığı öyküdeki kadar eğlenceli gitmiyor. Eğlenmek için taktıkları maskeler mi gerçek yoksa içindeki sevimli fareler mi? Hepsi birbirine karıştı. Maskelerin altındaki kendilerine ve mutlu hayatlarına tekrar kavuşacaklar mı? Maskesi kuyruğundaki farekız, yeşil kuyruklu fare, “Mardi Gras”ın anısından kurtulabilecek mi? Lionni’nin sevgili farelerini keyifle okuyacaksınız.

BİR KARA BALIK DAHA
Meraklı kara balıkların sayısı artıyor! Yüzyüz isimli hızlı yaramazın öyküsü biraz hüzünlü başlıyor. Kocaman bir ton balığı, Yüzyüz’ün de parçası olduğu sürüyü yutunca, yapayalnız kalıyor kara balık. Bunun onu hayata küstüreceğini sanıyorsanız çok yanılıyorsunuz. Meraklı Yüzyüz engin denizlerde neler görüyor neler. Yalnız ama çok hızlı Yüzyüz. Nihayet kaybettiği sürüsüne çok benzeyen bir sürüyle karşılaşıyor ve onlara gördüğü renkli dünyayı anlatıyor. Birlikte olurlarsa, hem o dünyanın tadını çıkarıp hem de ton balıklarından kurtulabileceklerini anlatıyor onlara. Ve başarıyorlar da! Nasıl olduğunu Lionni’nin çizgilerinden okuyun.

Leo dede, çocuklarla çalışmalar yapmayı seven bir yazar. Ölümünden sonra da bu çalışmaları çocuklar devam ettiriyor, onun kitaplarına kendi çizgileriyle hayat veriyorlar.

Aşağıdaki bağlantıda Lionni kitaplarındaki kahramanlarla yapılmış oyunlar var. Kitaplarını okuduktan sonra, siz de bu oyunları çocuklarla oynayarak, Leo dedenin anısını yaşatabilirsiniz.

http://www.randomhousekids.com/brand/leo-lionni/activities/


Pezzettino / Yeşil Kuyruklu Fare / Yüzyüz

Yazar / Resimleyen : Leo Lionni

Çeviren : Kemal Atakay

Elma Çocuk Yayınları

24 sayfa