Casa de las Américas Küba Devrimi'nin zaferinden yalnızca dört ay sonra, 28 Nisan 1959 tarihinde, Devrimci Hükümet'in çıkardığı 299 sayılı ile yasa kuruldu. Kurum, Küba'da kültürel yaşamın merkezinde yer alırken, işlevi ise, adından da anlaşılacağı gibi, yüzü yalnızca Küba'ya değil, bütün bir kıtaya dönük olarak şekillendirildi.

Casa'nın temel hedefi Latin Amerika, Karayipler ve dünyanın diğer halkları arasındaki sosyokültürel ilişkileri geliştirmek olarak tanımlanıyor.

Casa, Kıta'daki yazarların, plastik sanatçıların, müzisyenlerin, tiyatrocuların ve edebiyatçıların eserlerini tanıtmayı, araştırmayı, sergilemeyi, ödüllendirmeyi ve yayınlamayı amaçlıyor.

Casa de las Américas'ın Küba'nın devrim tarihindeki özel yerlerinden biri, Meksika haricinde Latin Amerika'nın bütün hükümetlerinin Küba ile ilişkilerini kopardıkları bir kesitte kurumun, ada ile kıtanın geri kalan ülkeleri arasındaki ilişkilerin tamamen kopmasını önlemek açısından önemli katkılarda bulunması ile ortaya çıktı. Casa, Devrim'in eserini tanıttı, yaygınlaştırdı ve Küba'nın yeni gerçekliği ile temasa geçen birçok aydının Küba'yı ziyaret etmesini sağladı.

Casa de las Américas'a, kuruluşundan 1980 yılındaki ölümüne kadar, devrimci mücadelenin bir kahramanı olan Haydee Santamaría (1923 - 1980) başkanlık etti. Haydee, berrak, bütünleştirici ve Latin Amerikacı perspektifi ile, duyarlılığı ve yetenekleri ile, cömertliği ve kavrayışı ile, Casa de las Américas'ın bugünkü saygın konumuna ulaşmasında belirleyici bir rol oynadı.

Kuruma 1980 yılından sonra ressam Mariano Rodríguez (1912- 1990) ve 1986 yılından sonra da şair ve yazar Roberto Fernández Retamar (1930) başkanlık etti. Casa'nın başkanı halen, aynı zamanda Devlet Konseyi üyesi de olan ve geçtiğimiz günlerde Küba'nın 80. yaşını kutladığı Roberto Fernandez Retamar.

Casa'nın bünyesinde yer alan bölümler ya da birimler şöyle sıralanıyor: Edebi Araştırmalar Merkezi, Tiyatro, Plastik Sanatlar, Müzik bölümleri, Kütüphane, Karayip Araştırmaları Merkezi, Casa de las Américas Dergisi, Kadın Araştırmaları Programı, ABD'deki Latin Araştırma Merkezi.

Casa'nın ayrıca web'de La Ventana (Pencere) adında bir haber portalı bulunuyor: Portal, edebiyat, müzik, platik sanatlar, tiyatro, sinema, Bizim Amerika, kitap ve dergiler bölümlerinde haber ve bilgilendirici makalelere yer veriyor.

Casa bünyesindeki Edebi Araştırmalar Merkezi 1967 yılında Küba'nın yakın dostu Uruguaylı yazar Mario Benedetti tarafından kuruldu. Benedetti 1971 yılına kadar Merkez'e başkanlık etmiştir. Merkez'in iki çalışma ekseni bulunuyor. Bunlardan biri Casa de las Américas Edebiyat Ödülü'nün düzenlenmesi. Diğeri ise, kıtadaki edebiyat eserlerinin eleştirisi ve yaygınlaştırılması. Merkez, kendi alanında, konferanslar, lisansüstü dersler, uluslararası kolokyumlar düzenliyor. Her yıl bir hafta Bizim Amerika'nın bir yazarına ayrılıyor. Merkez, aynı zamanda, antolojiler üretiyor. Edebi Araştırmalar Merkezi, Küba Yazarlar ve Sanatçılar Birliği (UNEAC) ile birlikte kuramsal kültür dergisi olan Criterios'u yayınlıyor.

Edebi Araştırmalar Merkezi'nin Söz Arşivi adında bir de arşivi bulunmakta. Bu arşivde edebiyat, sanat, politika ile ilgili binden fazla kişinin ses kayıtları yer almaktadır. Merkez, Casa'nın kültürel etkinlikler programı kapsamında yazarlarla buluşmalar, kitap sunumları düzenliyor ve edebi temalar üzerine tartışmaları özendiriyor.

Casa'nın tiyatro bölümü ise 1964 yılında Guatemalalı yazar, dramaturg, politikacı ve tarihçi Manuel Galich tarafından kuruldu. Aynı yıl, Casa'nın tiyatro dergisi Conjunto yayın yaşamına başladı. Conjunto, Latin Amerika'daki ve Karayip'lerdeki çağdaş tiyatro üzerine uzmanlaşmış bir dergi niteliğinde. Dergi halen Kıta'nın en eski dergilerinden biri konumunda. Sayfalarında ise bütün dünyadaki tiyatro hareketine ilişkin eleştirilere, kuramsal çalışmalara, tarihsel çözümlemelere ve bilgilere olduğu kadar tiyatro oyunlarının tam metinlerine de yer vermekte.

Casa de las Americas'ın müzik bölümünün ise Küba tarihinde oldukça önemli bir yeri var. Küba, Yeni Şarkı hareketinin doğduğu yer, Casa de las Americas. Silvio Rodriguez, Pablo Milanes, Noel Nicola gibi yeni şarkı hareketinin kurucularına Casa de las Américas'ın kapılarını açan, onları Casa'ya davet eden Haydee Santamaria idi. Yeni Şarkı, Küba devriminin gelişiminde, önceki kuşaklarla genç kuşakları birleştirmede son derece önemli bir rol oynadı. Casa, örneğin Silvio Rodriguez'in yeni cd'lerini Küba'da ilk sunduğu, tanıttığı mekan olma niteliğini bugün de sürdürüyor.

Casa'nın müzik alanında, Casa de las Americas Müzikoloji Ödülü, Casa de las Americas Kompozisyon Ödülü gibi ödülleri bulunuyor. Müzik Bölümü 1970 yılından bu yana, Latin Amerika müziği ve müzikolojisi üzerine uzmanlaşmış Boletinmusica'yı çıkarmakta.

Casa'nın 1979 yılından bu yana etkin olan Karayip Araştırmaları Merkezi ise üç dilde (İspanyolca, İngilizce ve Fransızca) çıkrılan bir yayına sahip: Anales del Caribe.

Casa de las Américas'ın kuruluşundan bu yana varolan Kütüphane’si, 126 bin cilt kitap, 136 bin süreli yayın fasikülü ile kendi alanında Kıta'nın en zengin kütüphanelerinden biri konumunda. Halen Kütüphane’nin çok daha modern bir birime dönüştürülmesi yönünde bir proje ise yaşama geçirilmekte.

Revista Casa, 1960 yılında kurumun yayın organı olarak yayın hayatına başladı. Dergi İspanyol dilinin en saygın yayın organlarından biri konumunda ve dünyadaki en saygın aydınlara sayfalarında yer vererek Latin Amerika'ya ve Karayipler'e ilişkin sorunların incelenmesini sağlarken, yaratı sürecine yeni yeni adım atan genç aydınlara da yer veriyor.

Casa de las Americas'ın 50. kuruluş yıldönümü 2009 yılının Nisan ayında Raul'un katılımıyla kutlanmış, kutlamada Roberto Fernandez Retamar'a Küba Devlet Konseyi'nin en büyük nişanı olan José Marti Nişan'ı verilmişti.

Kutlamaya, Küba Komünist Partisi'nin Siyasi Büro üyeleri Esteban Lazo, Abel Prieto, Ricardo Alarcon de Queseda Küba Yazarlar ve Sanatçılar Birliği Başkanı Miguel Barnet Küba balesinin efsanevi ismi Alicia Alonso gibi isimler katılmış Omara Portuondo ve Silvio Rodriguez ise Casa'nın 50. yaşı onurunu küçük bir dinleti gerçekleştirmişlerdi.

Küba Cumhuriyeti Halk İktidarı Meclisi Başkanı Ricardo Alarcon de Quesada'ya göre Casa, Fidel'in hem ileriyi gören dehasının bir ürünü hem de aydınların ve sanatçıların kendi aralarındaki iletişim için eşsiz bir araç. Yine Alarcon'a göre Casa de las Americas, neoliberalizmin kültür endüstrisinin banallığına karşı koymak ve Kıta halklarının belleği ile tarihinin korunması yönünde yürütülen mücadele açısından da belirleyici bir role sahip.

Ulvi İçil