Çin Halk Cumhuriyeti hükümeti 2018 yılının ilk gününden itibaren 24 farklı çeşitte geri dönüştürülebilir kullanılmış malzemenin ülkeye ithalini yasakladı.
Bu yeni dönemde milyarlarca dolarlık çöp toplama ve geri dönüşüm sektörü kendini yeniden yapılandırmak zorunda kalacak.
ÇİNLİ PATRONLAR KAZANIRKEN MALİYETİNİ ÇİN HALKI ÖDEDİ
1980'lerden itibaren kapitalistleşen Çin, tüm dünyadan çöp toplamaya ve bunları geri dönüşüme sokmaya başladı. Bu sayede Çinli fabrikatörler plastik gibi erişimde zorluk çektiği hammaddelere ucuzca erişiyordu.
Aynı zamanda başka ülkelerin yatırım yapmak istemediği geri dönüşüm sektörü Çinli patronlar için karlıydı. Bu emek yoğun ve tehlikeli sektörde Çinli işçileri sömürerek büyüdüler. Ekonomik büyüme adına Çin hükümeti duruma göz yumdu.
Sektör öyle büyüdü ki 2012 yılında dünyada ihraç edilen kullanılmış plastiklerin %56'sı Çin'e gidiyordu. Örneğin İngiltere'de geri dönüşüme atılan kağıtların %55'i, plastiğinse %25'i Çin'e ihraç ediliyordu.
Geçen onyıllar boyunca Çin hükümetini doğaya ve insan sağlığına gerekli duyarlılığı sergilememekle eleştiren zengin kapitalist ülkeler, Çin'in çöplerini topluyor olmasını dert edinmiyorlardı.
Ne var ki geri dönüşüm işletmelerinin halk sağlığına etkilerini saklamak zordu. Örneğin 2003 yılında elektronik malzemenin geri dönüşümünün yapıldığı Guangdong (Kanton) eyaletindeki Guiyu şehrinde, çocukların yüzde 80'inin kanlarında yüksek seviyede kurşun bulunduğu kamuoyuna yansımıştı.
KARARIN SONUÇLARI NE OLACAK?
Çin'de toplum sağlığı konusunda duyarlılık arttıkça hükümet üzerinde bu tip faaliyetleri kısıtlamak konusunda baskı da yükseldi. Sonuçta 2017 yılı sonunda hükümet 24 çöp maddesinin ithalatını yasakladı.
Bu yasağın sonuçlarını kestirmek kolay değil. İhraç edilen çöpün başlıca kaynağı olan zengin Batılı ülkelerin kendi geri dönüşüm sektörlerini geliştirmeleri bir olasılık. Ancak bu sorunsuz olmayacak: Örneğin plastikleri yakma veya gömme seçenekleri çok tartışmalı. Yakma yolu çevreye zararlı bileşiklerin yayılmasına, gömme ise yaklaşık 450 sene çözünmeyen toprak altı plastik depolarına yol açacak.
ABD'nin Oregon eyaletinde bir çöp ayrıştırma işletmesi (Foto: Natalie Behring/Getty Images)
Ama daha yüksek bir olasılık bu faaliyetin Çin'den daha fakir veya uluslararası sermaye manipülasyonlarına açık ülkelere kayması. Nitekim Vietnam ve Malezya'ya çöp ihracatının son yıllarca hızla genişlediği rapor ediliyor.
Kaynaklar:
South China Morning Post, 31 Aralık 2017, "24 reasons why China’s ban on foreign trash is a wake-up call for global waste exporters"
BBC, 1 Ocak 2018, "UK 'faces build-up of plastic waste'".