Fas'tan yeni bir arkaik insan kafatası: Yüzü bizden, beyni farklı

Fas'ın Jebel Irhoud mağarasında bulunan ve 300 bin yıllık olduğunu belirlenen fosiller, insanın öyküsünü renklendirdi.

bilimsoL - Mehmet Somel

Yeni yayımlanan araştırmaya göre Fas'ta 300 bin yıl önce ilkel bir Homo sapiens popülasyonu yaşıyordu. 

Makalede rapor edildiğine göre, Jebel Irhoud mağarasında bulunan bu fosillerin yüzleri günümüz modern insanının yüz şeklinden farksızdı. Bu nedenle türümüze aitler. 

Öte yandan, Jebel Irhoud erken insanlarının beyin yapıları, modern insandan daha ilkel biçimdeydi. 

Makale yazarları, bugüne kadar modern insanlara ait en eski fosillerin yaklaşık 200 bin yıl önce Afrika'nın doğu ve güneyinde bulunduğunu hatırlatıyor. Modern insanın evriminde bu dönem bir eşik kabul ediliyordu. 

Yeni bulgu bu eşiğe nasıl varıldığını gösteriyor: Modern Homo sapiens 200 bin yıl önce ortaya çıkmadan yüz bin yıl daha önce, yüz yapısıyla bize benzeyen, ama beyin yapısı daha ilkel bir atasal popülasyon evrilmiş.

Sol panelde fosil yüz şekilleri arasında, sağ panelde ise fosil kafatası şekilleri arasında karşılaştırmalar görülüyor. Eksenler (temel bileşenler) bireyler arasındaki farkları özetliyor. Modern Homo sapiens'in dağılımı maviyle, Neandertal ve ilkel Pleistosen Homo ve Homo erectus türleri sırasıyla kırmızı, turuncu ve yeşille, Jebel Irhoud mağarası bireyleri ise kırmızı yıldızlarla gösteriliyor. Kırmızı yıldızların soldaki panelde mavi balonun içinde, sağda ise dışında olması dikkat çekiyor.

Ayrıca çalışma Homo sapiens ve yakın atalarının Afrika kıtasının yalnızca doğu ve güneyinde değil, tümünde dağılım gösterdiğine işaret ediyor. Yani modern insanın ortak atasını oluşturan popülasyonlar Afrika'nın geniş bir bölümünde yaşamış olabilir.

Bu popülasyondan daha eski, daha ilkel özellikler taşıyan ve evrimsel sürecin bir önceki aşamalarını temsil eden fosillere ise Homo heidelbergensis ve Homo rhodesiensis adı veriliyor. 

Leipzig'de bulunan Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nden bir arkeolog ekibin başını çektiği çalışmada İngiltere, İtalya ve ABD'nin yanısıra Fas'tan da bir arkeolog yer alıyor. Bu ilginç çalışmada Faslı ve Afrikalı daha fazla sayıda bilim insanın yer almaması üzücü bir durum, ancak şaşırtıcı değil. Batılı araştırmacıların çalıştıkları ülkelerin bilim insanlarını bilimsel çalışmalarına dahil etmek konusunda bir duyarlılıkları olmuyor. 

İlgili makale: Hublin vd. "New fossils from Jebel Irhoud, Morocco and the pan-African origin of Homo sapiens", Nature, doi:10.1038/nature22336