Uzun zamandır ilk insanların Amerika'ya, Alaska ve Sibirya'yı birbirine bağlayan kara parçasından geçip Son Buzul Çağı'nda eriyen buzulların arasından güneye doğru ilerleyerek geldiği düşünülüyordu. Sibirya'dan Amerika'ya göç eden geyik ve mamut sürülerini takip eden insanlar farkında olmadan Amerika kıtasına sürüklendikleri tahmin ediliyordu. Fakat, yeni kanıtlar, buzulların erimesinden sonra ortaya çıkan ve "buzsuz koridor" olarak bilinen arazinin, insanlar Amerika’ya yerleştikten çok sonra insanlar ve başka büyük canlılar için geçilebilir bir rota olduğunu gösteriyor. Göl çökellerinden toplanan polen, bitkiler ve hayvanların kalıntılarının ve antik DNA’nın kullanıldığı bu yeni çalışmaya göre Bering rotası yaklaşık 12.600 yıl önce insanlar için geçilebilir hale geldi. Bu yeni bulgulara göre, ilk insanlar, Clovis uygarlığı insanları da dahil, Yeni Dünya'ya ulaşmak için çok farklı bir rota kullanmış.
Bilim insanları uzun zamandır insanların şu anda Bering Denizi'nde batık bir alan olan, fakat Son Buzul Çağı'nın düşük deniz seviyesi nedeniyle o dönemde kara parçası olan Beringia bölgesini kullanarak yol aldığını düşünüyordu. Yakın zamana kadar, pek çok araştırmacı güneye doğru en olası yolun, 14.000-15.000 yıl önce eriyemeye başlayan buzulların ardından oluşan "buzsuz koridor" olduğunu düşünüyordu. Bu tarihler, Amerika'da 13.000 yıl önce yaşadığı düşünülen avcı Clovis halkı yerleşimleri ile de uygunluk gösteriyordu.
Buzsuz koridor 12.600 yıl önce açıldı. İlk göçmenlerin ise 14.600 yıl önce kıyı şeridini kullandığı öngörülüyor.
Ama son on yıl içinde, bilim insanları, ilk insanların yaklaşık 15.000 yıl önce Amerika’ya daha erken yolculuk yaptığını gösteren yerleşim yerleri keşfetti. Kopenhag Üniversitesi'nden paleoekolog ve çalışmanın yazarlarından biri olan Eske Willerslev’e göre en önemli soru, 1.500 km uzunluğunda olan ve yolculuk için büyük hayvanların gerektiği bu buzsuz koridorun insanlar için ne zaman erişilebilir hale geldiğiydi.
Bu koridorun tarihini anlamak için, koridorun en dar kısmına yakın iki gölden alınan dokuz çökel örneği incelendi. Örneklerde polen, bitki ve hayvan fosillerine bakıldı.
e-DNA: ÇEVRESEL DNA ANALİZİ
İncelenen modern göller, bir zamanlar geri çekilen buzullar arasındaki alanı kaplayan dev bir prehistorik gölün, Barış Gölü’nün parçasıydı. Bilim insanları, işte bu göl çökellerinden bitki, hayvan dışkısı, idrar ve deri hücrelerinden oluşan e-DNA ("environmental DNA", yani çevresel DNA) örneklerini inceledi. DNA elektriksel olarak yüklü olduğu için, çökeldeki parçacıklara bağlanıp böylece bozunmaya karşı korunabiliyor.
Bu veriler birlikte ele alındığında buzlu koridordan ormana geçişinin detaylı süreci ortaya çıkıyor. Buzullar çekildikten sonra yaklaşık 700 yıl boyunca, yaşamın varlığına dair yeterli kanıt görülmüyor. Ardından, yaklaşık 12.600 yıl önce, aromatik adaçayı gibi bozkır bitkileri beliriyor. Bunu mamut, bizon ve tavşan gibi hayvanlar izliyor.
Daha sonra araziye Populus soyundan akkavak, titrek kavak gibi ağaçların olduğu ormanlar hakim olmaya başlıyor. Yaklaşık 11.600 yıl önce ise bölge ladin ve çam ağaçlarından oluşan kutupaltı ormanına dönüşüyor. Elk ve geyik gibi hayvanlar görülüyor.
ALTERNATİF KORİDOR NEREDE?
Fakat, bu koridorun açılması ve zenginleşmesi Amerika’ya 15.000 yıl önce göç ettiği bilinen insanlardan çok daha sonra gerçekleşti. Hatta, bu zaman aralığı 13.000 yıl önce Amerika’ya gelmiş Clovis halkları için bile geç bir tarih. Bu koridor yerine, Clovis halklarının Kuzey Amerika'nın batı kıyılarında onları güneye götüren bir kıyı rotasını kullanmış olabileceği düşünülüyor.
Kuzey Amerika'da yaklaşık 13 bin yıl önce ortaya çıkan Clovis kültürü insanlarının mızrak uçları (archaeology.about.com)
Şu ana kadar bunu destekleyecek kesin kanıt bulunmadı, ama buzsuz koridorun oluşumundan birkaç bin yıl önce, bir kara köprüsü daha ortaya çıkmış olabilir. Bu arazi şu an okyanus altında olmalı, fakat bu rotanın parçası olduğuna inanılan bazı adalar var. Buralardan alınacak çökel örnekleri ve e-DNA sayesinde bu gizem çözülebilir.
Diğer yeni kanıtlar da Clovis halklarından önce Amerika’ya ilk göçlerin, Kanada koridorunu kullanmadığı fikrini destekler nitelikte. Örneğin, koridor ile ayrılmış kuzey ve güney bizon topluluklarında yapılan mitokondriyal DNA çalışmasında geçitin 13.000 yıl önce açıldığı öngörülüyor.
e-DNA kanıtları güçlü ve geleneksel paleoekolojik verilerle birlikte tarihteki birçok boşluğu dolduruyor. Geçmişteki yerel fauna ve flora ile ilgili anlık görüntü almaya çok uygun. Ancak, e-DNA kullanılarak yapılan paleoekolojik çalışmalar çok yeni. Göl çökelleriyle birlikte geçmişten kalan soruları yanıtlamak için değişik organizmaların birlikte kullanılması ve verinin iyi analiz edilmesi çok önemli.
Bilimde siyah ve beyaz yok. Bu yeni çalışma sayesinde uzun zamandır kabul edilen bir senaryonun farklı olmuş olabileceği görüldü. Gelecekte yapılacak araştırmalar da bu tarihin aydınlanmasına katkı sağlayacak.
İlgili haber: http://www.sciencemag.org/news/2016/08/ancient-dna-suggests-first-americ...
İlgili makale: Pedersen vd, 2016, Nature, "Postglacial viability and colonization in North America’s ice-free corridor", http://dx.doi.org/10.1038/nature19085