Coca-Cola'nın, şekerli içeceklerle obezite arasındaki bağlantıyı gizlemek için yürüttüğü çalışmalar bugüne kadar çok sayıda haberin konusu oldu. Şirketin en önemli harcama başlıklarından birisini bilimsel araştırmalara verdiği “destekler” oluşturuyor. Şeffaflık ilkesi gereği sitesinde yayımlanan sponsorluk listesine bakıldığında 2010-2018 yılları arasında milyonlarca doların akademik çalışmalara aktarıldığı görülüyor. Söz konusu listenin fonlanan tüm projeleri kapsamadığı, yeterince "şeffaf" olmadığı da biliniyor.
Coca-Cola tarafından desteklenen bilimsel çalışmaların ortak noktası fiziksel aktivite eksikliği ile obezite arasında kurdukları ilişki. Çalışmaların tasarımı, örneklem seçimi gibi faktörler obezite ile sağlıksız beslenme arasındaki bağlantıyı gizleyerek, fiziksel aktivitenin rolünü öne çıkaran sonuçlara yol açıyor.
Journal of Public Health Policy dergisinde 8 Mayıs tarihinde yayımlanan bir makale ise, Coca-Cola'nın halk sağlığı araştırmalarını yönlendirmek amacıyla araştırmacılarla yapılan sözleşmeleri de kullandığını gösteriyor. Cambridge Üniversitesi, Londra Hijyen ve Tropikal Sağlık Okulu, Bocconi Üniversitesi ve ABD'deki Right to Know kuruluşundan yazarlar, Coca-Cola ile araştırmacılar arasında imzalanan sözleşmeleri incelemişler. Bilgi alma hakkı kapsamında elde edilen belgeler, Louisiana Devlet Üniversitesi, South Carolina Üniversitesi, Toronto Üniversitesi, Washington Üniversitesi gibi kamu kurumlarıyla imzalanan araştırma sözleşmelerini içeriyor.
"BEĞENMEZSEM YAYINLATMAM"
Makalede sunulan sonuçlara göre; Coca-Cola, bir araştırmanın sonuçları şirket çıkarının aleyhine olduğunda müdahale edebiliyor. İmza altına alınan maddeler Coca-Cola'ya araştırma sonuçlarına yayımlanmadan önce ulaşabilme, inceleme, yorum yapabilme hakkı veriyor. Araştırma sonuçlarının hakemli bir dergide yayımlanması teşvik ediliyor ancak şirket makale hazırlığını erteleme yetkisine de sahip. Erteleme hakkı birçok şirket destekli araştırma için geçerli olmakla birlikte; uzmanlar beslenme alanındaki ertelemelerin halk sağlığını olumsuz etkileyebileceğini belirtiyorlar.
Sözleşmelerde en dikkat çeken madde ise, Coca-Cola tarafından herhangi bir gerekçe gösterilmeden araştırmanın sonlandırılabiliyor olması. Böyle bir durumda, sponsora ait gizli bilgileri içeren araştırma belgelerinin de ortadan kaldırılması gerekiyor. Bu madde Coca-Cola'ya, şekerli içecek tüketimi ile obezite arasında bağlantıya işaret eden araştırmaları sonlandırabilme olanağı sağlıyor.
Sözleşme hükümlerine göre, Coca-Cola araştırmaya bağlı fikri mülkiyet haklarını da elinde tutuyor.
BİLİM VE AYDINLANMA AKADEMİSİ RAPORU YOLDA
Konuyla ilgili görüşünü aldığımız Bilim ve Aydınlanma Akademisi Toplum Sağlığını Geliştirme ve Koruma Bilim Alanı üyesi Doç.Dr. Iraz Akış, gıda tekelleri ile bilim arasındaki ilişkinin halk sağlığını tehdit ettiğini belirterek, Coca-Cola'nın bu alandaki en sabıkalı şirketlerden biri olduğunu ifade etti. "Coca-Cola uluslararası ölçekte obeziteyle mücade politikalarını etkiliyor" diyerek görüşünü söyleyen Akış şöyle dedi: "Bunu da, çoğu zaman kurduğu kâr amacı gütmeyen yan kuruluşlar aracılığıyla yapıyor. 1978 yılında kurulan ve günümüzde farklı ülkelerde birçok şubesi bulunan Uluslararası Yaşam Bilimleri Enstitüsü en önemli kuruluşlardan biri. Bir diğeri de 2014-2015 yılları arasında faaliyet gösteren Küresel Enerji Dengesi Ağı. Bu kuruluşlar obezitenin birincil nedeni olarak fiziksel aktivite eksikliğini sunan araştırmalara destek sağlıyorlar."
Coca-Cola'nın tek örnek olmadığını söyleyen Akış, önümüzdeki günlerde Bilim ve Aydınlanma Akademisi tarafından hazırlanan raporla gıda tekellerinin halkın bilgilenme hakkını nasıl engellediğini kamuoyuyla paylaşacaklarını belirtti.