Sci-Hub, artık büyük oranda internet üzerinden basım ve dağıtımı yapılan bilimsel yayıncılığa karşı geliştirilmiş, insanların bilimsel araştırma sonuçları olan bilimsel makaleleri para vermeden, özgürce ulaşmalarını sağlayan bir sistem. Özellikle de zengin olmayan ülkelerdeki araştırmacılar için büyük bir olanak, zira halihazırdaki makalelere ulaşmaksızın araştırma yapmak mümkün değil.
Bilimsel yayıncılık şirketleriyse, bilim insanlarının bilimsel araştırmalarının sonucu olan makalelerini meta haline getirerek ve onlara geri satarak büyük kârlar elde ediyorlar. Bu nedenle, yayın tekellerinin bu şekilde suyun başını tutmaları, bilimsel yayıncılığın piyasa mantığına teslim edilmiş olması uzun süredir bilim insanları tarafından sorgulanıyor.
Bilgisayar-sinirbilim araştırmacısı ve Sci-Hub kurucusu Alexandre Elbakyan
Elsevier’in Sci-Hub’a karşı açtığı dava ve sonrası
Bilim insanlarının son senelerde büyük tepkisini çeken bilimsel yayıncılık tekeli Elsevier, Sci-Hub’ı yaratıcısı ve Sci-Hub web sitelerinin operatörü Kazakistanlı bilim insanı Alexandre Elbakyan’ı mahkemeye vermiş ve 15 milyon dolar tazminat almaya hak kazanmıştı.
Bu gelişmeden sonra, American Chemical Society de aynı şekilde telif hakları ihlali davası açtı ve geçtiğimiz ayın başında Virginia Doğu Kısım Mahkemesi’nden hakim Leonie M. Brinkema Elbakyan’ın 4.8 milyon dolar ceza ödemesini hükmetti. Bu davadan sonra ayrıca Brinkema, bir belgeyi yaygınlaştırarak internet sitelerinden Sci-Hub’in alanadını bloke etmelerini istedi. Bu dünya genelinde alanadı hizmeti veren internet adreslerinin, Sci-Hub’ın internet siteleri olan sci-hub.cc, sci-hub.io ve sci-hub.bz için alanadı hizmeti vermemeleri anlamına geliyor.
Peki şimdi ne olacak?
Kullanıcılar alan adı çevrimi servisine gerek bırakmayacak şekilde, direkt IP adreslerini browser’’daki URL alanına girerek Sci-Hub sitesine erişebiliyorlar. Adresler, 80.82.77.83 ve 80.82.77.84. Elsevier davası sırasında Elbekyan, sadece TOR üzerinden erişim mümkün olsa bile siteyi ayakta tutacağını belirtmişti. Sci-Hub’a TOR tarayıcıları ile de, scihub22266oqcxt.onion adresini girerek erişim mümkün. Bu haber hazırlanırken sci-hub.tw alanadı da aktif durumda.
Sci-Hub’ı tamamen bloke etmek ancak ISS (İnternet Servis Sağlayıcılar) ve arama motorlarının da Sci-Hub’a internet tarifiğinin akışını engellemeleri ile mümkün. Ancak, ABD’de ISS’ler başka bir yasa ile bu tarz taleplere karşı kendilerini koruyor ve benzeri taleplere karşı daha önce de karşı koydular.
Elbakyan ise, Sci-Hub’ın tabii ki varolmaya devam edeceğini belirtiyor ve ekliyor: “Şu anda DNS meselesini çözmek için uğraşıyorum.”
Kaynaklar:
1. https://www.theregister.co.uk/2017/11/23/scihubs_become_inactive_followi...
2. https://www.theregister.co.uk/2017/11/07/us_judge_orders_net_shutdown_of...