'Çekici bilim insanları daha az güvenilir bulunuyor'

Yeni bir araştırma, çekici bilim insanlarının daha ilgi uyandırıcı bulunduğunu ancak çalışmalarına daha az güvenildiğini ileri sürüyor.

Başak Dönertaş - bilimsoL

‘Çekici’ olmak, toplumda nadiren olumsuz bir nitelik olarak görülür. Ancak bilim camiasında durumlar farklı gibi. Geçtiğimiz günlerde Proceedings of National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayınlanan, Cambridge ve Essex Üniversitesi’nden araştırmacıların yürüttüğü çalışmaya göre ‘çekici’ görünen bilim insanlarının araştırmalarına duyulan güven duygusunun daha düşük olduğu öne sürüldü.

"NE KADAR ÇEKİCİ GÖRÜNÜRSE O KADAR DÜŞÜK KALİTEDE ARAŞTIRMA YAPAR" ALGISI

Çalışmada, ‘iyi bilim insanı’ olmanın en çok hangi tür yüzlerle ilişkili olabileceğini anlamak için, ABD ve İngiltere’den 400 üniversiteden toplamda 600 genetikçi ve fizikçiye ait fotoğraf toplandı.

Ardından 3.700'den fazla katılımcıdan, fotoğraflardaki kişiyi çekici, yetkin (yetenek, bilgi düzeyi), sosyal (beğenilebilirlik, nezaket) ve etik (güvenilirlik, dürüstlük) bulma durumlarına göre oylamaları istendi. Bunun yanı sıra katılımcılara fotoğraflarına baktıkları bilim insanlarının, araştırmaları hakkında daha fazla bilgi edinmek için ne kadar ilgi uyandırdıkları ve her birinin ‘doğru’ ve ‘önemli’ araştırmalar yapan kişilere ne kadar benzediği soruldu.

Buna göre, katılımcıların fiziksel olarak çekici, yetenekli ve etik sahibi görünen bilim insanlarının çalışmalarına daha fazla ilgi gösterdikleri saptandı.

Yaşlı ve erkek bilim insanlarının çalışmalarına duyulan ilgi biraz daha yüksekken, beyaz ve beyaz olmayan bilim insanları arasında bir ilgi farkı görülmedi.

Bununla birlikte, katılımcıların büyük çoğunluğu yetkin ve prensip sahibi olarak değerlendirdikleri ancak nispeten gösterişsiz ve çekingen buldukları bilim insanlarının daha kaliteli çalışmalar yaptıklarını düşünürken, daha çekici ve sosyal olarak algılananlarda bu oran düşüktü.

Araştırmacılar bilim insanlarının yüz görünümlerinin kişilerin haber seçme tercihlerini etkileyip etkilemediklerini sorguladıklarında, çekici bir bilim insanının fotoğrafıyla eşleştirilen araştırmaların daha çok ilgi çektiği görüldü.

Katılımcılara ayrıca biri yüksek, diğeri düşük profilli olduğu varsayılan bilim insanlarının fotoğraflarıyla eşleştirilmiş iki makale okutuldu. Buna göre etkisi küçük olmasına rağmen, yüksek profilli bilim insanının fotoğrafıyla eşleştirilen araştırmanın bilim insanının cinsiyeti ve çalışma alanından bağımsız olarak daha kaliteli olarak algılandığı görüldü. Benzer bir araştırmada ise bilim insanının çekiciliğinin, araştırmalarının algılanan kalitesi üzerinde küçük bir etkisi olduğu bildirilmiştir.

Araştırmacılardan Ana Gheorghiu, kişilerin yüzlerine sadece birkaç milisaniye bakarak onların karakterleri hatta yetkinlikleriyle ilgili izlenim edinebileceğimizi dile getiriyor.

Araştırmacılar, görünüşe göre yapılan değerlendirmelerin önemsiz gibi görünebileceğini ancak özellikle video, haberler, raporlar ve sosyal medya gibi ortamlar üzerinden bilim insanlarının görüntüleri daha erişilebilir hale geldiğinden, bu durumun önemli sonuçlar doğurabileceğini dile getiriyorlar. Gheorghiu’ya göre bilim insanlarının algılanma biçimi, onları takip eden kişileri, karar verici mercileri, bilim politikalarını etkileyecektir. Dolayısıyla konuyla ilgili önyargıları bilmek son derece faydalı olacaktır.

Haber kaynakları:

Amanda Onion. In science, good looks don't pay, study finds. http://www.livescience.com/59209-scientists-attractiveness-perceptions.html
Brains or beauty? People perceive attractive scientists as more interesting but less able, studies show.  http://www.cam.ac.uk/research/news/brains-or-beauty-people-perceive-attr...

İlgili çalışma:

Gheorghiu, AI, Callan, M and Skylark, WJ. Facial appearance affects science communication. PNAS; DOI: 10.1073/pnas.1620542114.