Modern insan ~200 bin yıl önce Afrika’da tarih sahnesine çıktıktan sonra, ~45 bin yıl önce Avrupa’ya ulaştı. Daha önce birtakım genomlar dizilenmiş olsa da 8 bin yıldan daha eski Avrupa’nın genetik tarihi tam olarak bilinmiyordu. 8 bin yıl öncesi Avrupa’ya tarımın ulaştığı Neolitik Devrimin başlangıç noktası olması nedeniyle bir dönüm noktası. Bu dönemi doğru bir biçimde anlamak için Neolitik öncesi insanın genetik tarihini bilmek de önem taşıyor.
İnsanın bugünkü gen havuzunun şekillenmesinde birçok çevresel ve kültürel etmen rol oynuyor. İklim değişimi, beslenme alışkanlıklarının değişimi, göçler bunlardan bazıları. İnsanın Avrupa’ya ulaşmasından bir süre sonra, günümüzden yaklaşık 25 bin yıl önce başlayıp, 19 bin yıl öncesine kadar süren Son Buzul Çağı yaşandı. Elbette bu büyük değişimden insan gen havuzu da etkilendi. Buradan yola çıkan araştırıcılar, Avrupa’nın çeşitli bölgelerindeki kazılarda bulunan 51 iskelete ait DNA’yı dizileyip analiz ettiler.
Sonuçlar, genomumuzda bugün yaklaşık yüzde 2 oranında bulunan Neandertal DNA’sı parçalarının, 45 bin yıl önce yüzde 3-6 oranında bulunduğunu gösteriyor. Neandertallerle çiftleşmemizin bir süre sonrasına denk gelen bu dönemden sonra Neandertal’e ait DNA parçalarının genomumuzdan kademeli bir şekilde atıldığını söyleyebiliriz. Bunun sebebi, muhtemelen doğal seçilimin Neandertal genlerinin aleyhine çalışması.
Çalışmada ayrıca, Neolitik öncesi Avrupa’nın oldukça karmaşık bir tarihi olduğu vurgulanıyor. Günümüzden yaklaşık 37 bin yıl ile 14 bin yıl öncesi arasında analiz edilen bireylerin hepsinin tek bir atasal kökene sahip olduğu tespit edilmiş. Bu da, söz konusu tarihler arasında Avrupa’ya başka yerlerden gen akışı olmadığını gösteriyor. Ancak yine aynı dönemde Sibirya’da yaşayan başka bir toplumla Avrupa’da yaşayan bir başka toplum arasında, arkeolojik verilere göre kültürel benzerlikler olduğu biliniyor. Araştırıcılar, eğer bu bir tesadüf değilse, insanların yerine fikirlerin hareket edebildiğini belirtiyorlar.
Çalışmanın dikkat çeken sonuçlarından bir diğeri ise 14 bin yıl öncesinden başlayarak analiz edilen genomlar Yakın Doğu’yla ilişkili. Bu tarih aynı zamanda Son Buzul Çağı sonrası yaşanan ilk ısınmanın gerçekleştiği tarih. Ayrıca bu bulgu arkeolojik olarak da doğrulanabiliyor. Muhtemelen, ilk ısınmayla birlikte Güneydoğu Avrupa veya Batı Asya’dan gelen göçler, Avrupa ve Yakın Doğu’nun genetik tarihini şekillendirdi.
Araştırıcılar, Yakın Doğu’da yapılacak antik DNA çalışmalarının Avrupa’nın Üst Paleolitik Dönemine ışık tutacağını belirtiyorlar.
İlgili makale: Fu, Qiaomei, et al. "The genetic history of Ice Age Europe." Nature (2016).
http://bilimsol.org/bilimsol/antropoloji/avrupa-da-buzul-cagi-genlerimiz...