Alzheimer hastalığı erken teşhisin büyük bir önem taşıdığı, dünyada 50 milyon kişiyi etkileyen ciddi bir hastalık. Erken teşhis konsa bile hastalığın tedavisi mümkün olmuyor ve Alzheimer’ın beyindeki ilerlemesi sürdükçe kişide davranışsal ve psikolojik sorunlar da ortaya çıkıyor. En azından görünüşe göre şimdiye kadar öyleydi.

Geçtiğimiz Mart ayında BilimsoL’da Alzheimer hastalığının temel etkenlerinden biri olan amiloid plakların yok edilmesinin mümkün olduğunu gösteren bir araştırmaya yer vermiştik. Avustralya’daki Queensland Üniversitesinden araştırmacıların yürüttüğü bu çalışmanın ardından, şimdi Alzheimer üzerine bir de Harvard Üniversitesinden bir çalışma Alzheimer’ın etkilerinin tersine döndürülebileceğini gösteriyor.

En üstte herhangi bir travmaya uğramamış fare beynindeki üç akson görülüyor. Ortadaki görselde, travmaya uğramış vecis P-tau proteinini tedavi eden antikorun enjekte edildiği üç akson yer alıyor. En altta ise yine travmaya uğramış ancaktedavi edici herhangi bir etkisi bulunmayan boş antikor taşıyıcı enjekte edilmiş üç akson bulunuyor.

Science Daily sitesinde yayınlanan habere göre, Harvard Üniversitesinden bir grup bilim insanı, genellikle Alzheimer’la ilişkilendirilen ve öğrenme ve hafızayla kökten ilgili olan tau proteini adlı  proteinin, beyinde travma veya sarsıntı yaşayan farelerde biçim değiştirdiğini gözlemledi. Şekil değiştiren ve cis P-tau adı verilen bu protein bir silsile başlatarak diğer tau proteinlerini de bozuyor ve sonuç olarak beyin hücrelerinin ölümüne sebep oluyordu.

Şu anda yalnızca fareler üzerinde büyük oranda olumlu sonuçların alındığı, Nature dergisinde yayımlanan bu çalışmada yer alan araştırmacılardan biri olan Kun Ping Lu ilacın iki üç yıl içinde insanlar üzerinde de denenmeye başlayacağını belirtiyor ve bu buluşun en önemli yanlarından birinin erken teşhisin ardından yapılacak bir müdahaleyle Alzheimer’a sebep olan tau proteinin eskiden olduğu gibi çalışmasının sağlanabilecek olması olduğunu ifade ediyor. Bu sayede, insanların ilerleyen Alzheimer’la birlikte ciddi psikolojik ve davranışsal sorunların sonucundaörneğin –Amerikan Ulusal Futbol Ligi - NFL oyuncularından Junior Seau’nun 2013 yılında yaptığı gibi– intihar etmesinin önlenebileceği belirtiliyor.Yürüttükleri çalışmanın ardından bir etken madde, bir antikor üreten araştırmacılar, bu maddenin cis P-tau proteinini eski haline döndürerek yine bir tau proteinine dönüştürdüğünü saptadı.

Harvard Üniversitesinde yürütülen araştırmayı gerçekleştiren ekibin içerisinde Türkiyeli bir bilim insanı olan Önder Albayram da yer alıyor. Beyinde daha önce oluşmuş kusurlardan evrilen bu protein bozulmasının, Alzheimer’ın şu ana dek belirlenen en erken safhası olduğunu ifade eden Albayram ekliyor: “Bu çalışmayı değerli kılan bir diğer unsur ise geliştirdiğimiz etken maddeyle bu bozulmuş proteini fare modellerinde tersine çevirebilmemiz. Şu anda bu etken maddeyi insanlarda uygulanabilir hale getirmek üzerine çalışıyoruz. Saptadığımız bu erken safha, mevcut Alzheimer araştırmacılarını tıkanma noktasına getiren perspektife meydan okuyacak nitelikte.”